بیوگرافی سید علی خامنه‌ای – Seyyed Ali Khamenei

آیت‌الله سید علی حسینی خامنه‌ای، به‌عنوان رهبر انقلاب اسلامی ایران، از جمله چهره‌های مؤثر و برجسته در عرصه تاریخ معاصر جمهوری اسلامی ایران به شمار می‌آید . در این نوشته وب سایت بایرن مونیخ شما را در ادامه همراهی خواهد کرد. با ما همراه باشید.

آقای سید علی خامنه‌ای، در ازدواج اول خود سه دختر داشت که فوت کردند. او سپس با خدیجه میردامادی، چهار پسر و یک دختر دیگر به دنیا آورد. برادران او، سید محمد و سید هادی، هر دو فعال سیاسی و روحانی بودند؛ سید محمد در مجلس خبرگان قانون اساسی و مجلس شورای اسلامی ترور شد ولی زنده ماند. خواهرش، بدری سادات، همسر علی تهرانی است که در جریان خیزش ۱۴۰۱ ایران بر او برائت اعلام کرد. سید حسن، تنها برادر غیرروحانی او، در وزارت نفت مشغول به کار است.

آیت‌الله خامنه‌ای با دختر حجت‌الاسلام خجسته بافقی ازدواج کرده و دارای چند فرزند است. خانواده او به طور معمول در رسانه‌ها ظاهر نمی‌شوند و او زندگی ساده‌ای را ترجیح می‌دهد. وی علاقه‌مند به شعر، ادبیات و موسیقی سنتی ایرانی است.

در اوایل پاییز سال ۱۳۴۳، آیت‌الله خامنه‌ای با منصوره خجسته باقرزاده ازدواج کرد. او در خانواده‌ای مذهبی و بازاری در مشهد رشد یافته است و تاکنون فعالیت سیاسی رسمی نداشته است، اما مکرراً به دیدار خانواده‌های شهدا می‌رود. همچنین، تاکنون هیچ تصویر رسمی از او در رسانه‌ها منتشر نشده است.

سید علی خامنه‌ای دارای شش فرزند است: دو دختر با نام‌های بشری و هدی، و چهار پسر با نام‌های مصطفی، مجتبی، مسعود (که همچنین به نام محسن شناخته می‌شود) و میثم.

سید مصطفی، بزرگ‌ترین پسر سید علی خامنه‌ای، هم‌اکنون در حال تحصیلات حوزوی است. سید مجتبی در جبهه‌های جنگ ایران و عراق حضور داشته و ارتباط نزدیکی با نهادهای بسیج و سپاه دارد، و او یکی از گزینه‌های محتمل برای رهبری محسوب می‌شود.

سید مسعود (محسن) عضو جامعه مدرسین قم است و بیشتر تمرکز خود را بر جمع‌آوری خاطرات پدر و مدیریت سایت شخصی او قرار داده است. آقای خامنه‌ای پسرانش را از فعالیت‌های اقتصادی و مناصب حکومتی منع کرده است.

آیت‌الله سید علی حسینی خامنه‌ای، یکی از برجسته‌ترین شخصیت‌های سیاسی و مذهبی معاصر ایران، از سال ۱۳۶۸ هجری شمسی هم‌اکنون به عنوان رهبر جمهوری اسلامی ایران خدمت می‌کند. او دومین فرد در تاریخ کشور است که به مقام رهبری نظام جمهوری اسلامی نائل شده است.

سوابق گسترده وی در عرصه فعالیت‌های انقلابی، ریاست‌جمهوری، کوشش‌های علمی و فرهنگی، و تأثیرگذاری گسترده در سطح داخلی و بین‌المللی، وی را به یکی از چهره‌های کلیدی در تحولات داخلی و منطقه‌ای تبدیل نموده است.

عکس پروفایل سید علی خامنه‌ای

آقای سید علی خامنه‌ای، اهل کشور ایران، در تاریخ ۱۹ آوریل ۱۹۳۹ میلادی در شهر مشهد، ایران، چشم به جهان گشود. وی بخش عمده‌ای از زندگی و تحصیلات عالی حوزوی خود را در داخل کشور ایران گذرانده است.

آقای سید علی خامنه‌ای نسبت خانوادگی آذری از سوی پدر دارد و اصالت فارسی از مادری یزدی است. خانواده ایشان از سادات حسینی هستند که نسبشان به امام سجاد (ع) می‌رسد و در طول قرون متمادی به علمای دین منتسب بوده‌اند.

آقای سید علی خامنه‌ای، که در تاریخ ۲۹ فروردین ۱۳۱۸ هجری شمسی (برابر با ۱۹ آوریل ۱۹۳۹ میلادی) به دنیا آمده است، در حال حاضر ۹۱ سال سن دارند.

سید علی خامنه‌ای در کودکی در خانواده‌ای فقیر، در شهر مشهد زندگی می‌کرد و تربیت مذهبی عمیقی داشت. او تا حدود پنج‌سالگی در خانه‌ای کوچک و ساده در محله‌ای فقیرنشین مشهد، که شامل یک اتاق و یک زیرزمین بود، زندگی می‌کرد.

بعدها، ارادتمندان خانواده زمینی خریدند و خانه او را به سه اتاق توسعه دادند. از سن چهار سالگی، او همراه برادرش سید محمد در مکتب‌خانه تحصیل و قرآن را فرا گرفت. سپس دوره دبستان را در مدرسه «دارالتعلیم دیانتی» مشهد گذراند. در این دوران، قرائت و تجوید قرآن را نزد قاریان محلی آموزش دید.

آیت‌الله خامنه‌ای معالم‌الاصول را در نزد سید حسینی سیستانی، و شرح لمعه و دیگر دروس فقهی را از پدر و هاشم قزوینی فرا گرفت. در سال ۱۳۳۴، در درس خارج فقه سید میلانی حاضر شد. در سال ۱۳۳۶، راهی نجف شد و در دروس علمای برجسته‌ای مانند سید محسن حکیم و سید ابوالقاسم خویی شرکت کرد، اما به دلیل مخالفت پدر، مجدداً به مشهد بازگشت.

در همان سال، اجازه روایت از سید میلانی را دریافت کرد. سال بعد، به قم عزیمت کرد و در مدرسه حجتیه اقامت داشت، و در درس استادانی چون سید حسین بروجردی و سید روح‌الله خمینی شرکت کرد. او پنج سال در قم ماند و بیشتر وقت خود را صرف مطالعه و تدریس کرد. پس از نابینا شدن پدرش، در سال ۱۳۴۳، به مشهد بازگشت و تا سال ۱۳۴۹ در جلسات درس سید هادی میلانی شرکت داشت.

آقای سید علی خامنه‌ای تحصیلات حوزوی خود را در سن ۱۱ سالگی در شهر مشهد آغاز کرد. وی در این دوران، دروس مقدماتی و سطح حوزه را نزد استادانی نظیر پدرش، شیخ هاشم قزوینی و آیت‌الله میلانی فرا گرفت.

پدر سید علی خامنه‌ای، سید جواد خامنه‌ای، روحانی و مجتهد با ریشه آذربایجانی بود.

مادر ایشان، خدیجه میردامادی، از خانواده‌ای مذهبی، اهل نجف و یزد بود.

پدر، منبع درآمد خانواده بود که بسیار ناچیز و محدود بود. آیت‌الله خامنه‌ای در مصاحبه‌های خود بیان کرده است که کودکی‌اش مملو از رنج و زحمت بود، و گاهی شب‌ها شام نداشتند. او از لباس‌های وصله‌دار استفاده می‌کرد و زندگی سختی داشتند.

آقای سید علی خامنه‌ای آموزش‌های دینی خود را از سن چهار سالگی در منزل آغاز کرد و پدرش، سید جواد خامنه‌ای، اولین مدرس قرآن او بود. در حین تحصیل در کلاس پنجم دبستان، مقدمات حوزه را در مدرسه سلیمان‌خان مشهد شروع کرد و بخشی از دروس را از پدرش فرا گرفت.

این دوره، که همزمان با حضور نواب صفوی در مشهد بود، تاثیر عمیقی بر شکل‌گیری دیدگاه‌های سیاسی و فکری او داشت. پس از آن، دوره سطح حوزه را در مدرسه نواب گذراند و هم‌زمان تا سال دوم دبیرستان به تحصیل ادامه داد.

آقای سید علی خامنه‌ای سابقه فعالیت‌های سیاسی را از خانواده‌ای مذهبی و فعال در حوزه سیاست گرفته است. سه رویداد مهم در دوران جوانی او، یعنی اصلاحات شاه، ملی شدن نفت مصدق و آشنایی با نهضت نواب صفوی، نقش کلیدی در ترغیب و جهت‌دهی به مسیر سیاسی او ایفا کردند.

آغاز فعالیت سیاسی سید علی خامنه‌ای به نخستین دیدارش با نواب صفوی در سال ۱۳۳۱ برمی‌گردد که او را به سمت انقلاب و مبارزه سوق داد. او خود را شاگرد روح‌الله خمینی می‌داند و در سال ۱۳۳۶ با ایشان دیدار کرد.

در سال ۱۳۴۱، همراه برادرش، مسئولیت رساندن پیام‌های خمینی به مردم مشهد را بر عهده گرفت و نقش مهمی در انتقال پیام‌های انقلاب داشت. خمینی از او خواست تا درباره واقعه مدرسه فیضیه و رفتار رژیم با مخالفان روایت کند و او به عنوان واسطه و رابط میان روحانیون و مردم فعالیت می‌نمود.

پدر سید علی خامنه‌ای، سید جواد، و پدربزرگش، سید حسین، هر دو از روحانیان آذری مقیم نجف بودند، و جد او از تفرش به آذربایجان مهاجرت کرده بود. سید حسین در نجف فردی فقیه و مدرس معتبر بود و در تبریز امامت مسجد جامع را بر عهده داشت. سید جواد، زاده نجف، پس از اتمام تحصیلات در نجف، در شهر مشهد سکنی گزید و در مساجد بازار و گوهرشاد به عنوان امام جماعت فعالیت می‌نمود.

آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، هم‌اکنون در بیت رهبری واقع در مرکز تهران زندگی می‌کند. این مجموعه، که محل سکونت، دفتر کار و برگزاری مراسم‌های رسمی او است، در چهارراه خیابان‌های ایران، پاستور، فلسطین و آذربایجان قرار دارد. ساختمان‌های این مکان بسیار ساده و بدون تزئین هستند و شامل اتاق‌های متعدد با دکور بسیار ساده می‌باشند.

قبل از تصدی رهبری در سال ۱۳۶۰، آیت‌الله خامنه‌ای در خیابان پاستور در خانه‌ای باغ‌دار زندگی می‌کرد. بیت رهبری که محل سکونت و فعالیت‌های او است، تحت حفاظت سپاه پاسداران قرار دارد و به دلیل حساسیت‌های امنیتی، جزئیات داخلی آن محدود و محرمانه نگه داشته می‌شود.

عکس های سید علی خامنه‌ای

در سال‌های اخیر، اخبار و شایعات مختلفی درباره سلامت آیت‌الله خامنه‌ای مطرح شده است. به ویژه در سال ۲۰۱۰، گزارشی منتشر شد که او به نوع نادری از سرطان خون مبتلا است.

در سال ۲۰۱۵، یک روزنامه اعلام کرد که آیت‌الله خامنه‌ای به سرطان پروستات در مرحله چهارم مبتلا است و برآورد می‌شود عمر او بیش از دو سال نباشد. در سال ۱۳۹۹، خبری منتشر شد که یکی از کاربران توییتر اعلام کرد وضعیت سلامت او وخیم است و دیدارش با روحانی لغو شده است، اما دفتر رهبری این خبر را رد کرد.

در شهریور ۱۴۰۱، گمانه‌زنی‌ها درباره وخامت حال او افزایش یافت و منابعی گزارش دادند که پس از جراحی در بستر بیماری است. هرچند عکسی از او در مراسم مذهبی منتشر شد، اما روزنامه نیویورک تایمز صحت این اخبار را زیر سؤال برد و به علائمی مانند ناتوانی در نشستن طولانی اشاره کرد.

در ۶ تیر ۱۳۶۰، آیت‌الله خامنه‌ای هدف سوء قصد قرار گرفت که موفق نبود، اما در نتیجه این ترور از ناحیه سینه، کتف و دست راست آسیب دید و این حادثه باعث فلج شدن دست راست او شد.

در تاریخ ۱۷ شهریور ۱۳۹۳، وب‌سایت رسمی آیت‌الله خامنه‌ای خبر داد که او برای انجام عمل جراحی پروستات به بیمارستان رفته است. علیرضا مرندی، پزشک معالج، اعلام کرد که وضعیت او به گونه‌ای است که نیاز به عمل دارد و رهبر از نظر پزشکان پیروی کرده است. پس از هفت روز بستری، در ۲۴ شهریور، او از بیمارستان مرخص شد و در مصاحبه‌ای گفت که جای نگرانی نیست و این عمل کاملاً عادی بوده است.

در اسفند ۱۳۵۸، آیت‌الله خامنه‌ای از سمت سرپرستی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی استعفا داد تا بتواند در انتخابات اولین دوره مجلس شورای اسلامی شرکت کند. وی در این انتخابات نامزد شد و با حمایت ائتلافی شامل جامعهٔ روحانیت مبارز و حزب جمهوری اسلامی، در اردیبهشت ۱۳۵۹ در حوزهٔ انتخابیه تهران پنجم به مجلس راه یافت.

ایشان به عنوان عضو و رئیس کمیسیون امور دفاعی فعالیت داشت و در زمان جنگ ایران و عراق، به دلیل حضور در جبهه‌ها، جلسات مجلس را کم‌تر شرکت می‌کرد. پس از آنکه در تیرماه ۱۳۶۰ بر اثر جراحت، در موارد معدود در جلسات مجلس حاضر شد، در مهر همان سال، پس از انتخاب به عنوان رئیس‌جمهور، از مجلس شورای اسلامی خارج شد.

در سال ۱۳۶۰، پس از عزل بنی‌صدر، سید علی خامنه‌ای به عنوان دومین رئیس‌جمهور ایران انتخاب شد و در فاصله سال‌های ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۸، این سمت را دو دوره متوالی بر عهده داشت. دوره ریاست‌جمهوری او همزمان با جنگ ایران و عراق، تحریم‌ها و روند بازسازی کشور بود، و او در این مدت، همکاری نزدیک و مؤثری با امام خمینی (ره)، رهبر وقت، داشت.

سید علی خامنه‌ای در دهه ۱۳۳۰ شمسی فعالیت‌های سیاسی خود را علیه رژیم پهلوی شروع کرد. او یکی از اولین روحانیون حامی امام خمینی بود و به خاطر اقدامات انقلابی‌اش چندین بار توسط ساواک بازداشت، زندانی و تبعید شد. سخنرانی‌های او در مساجد شهرهای مشهد، تهران و تبریز نقش مهمی در بیداری و آگاهی‌بخشی به مردم ایران ایفا کرد.

سید علی خامنه‌ای در دهه ۱۳۴۰ فعالیت‌های سیاسی خود را شروع کرد و در این سال‌ها چندین بار توسط ساواک دستگیر شد. نخستین بار در خرداد ۱۳۴۲ در بیرجند، به دلیل سخنرانی درباره حمله به مدرسه فیضیه و نفوذ اسرائیل، بازداشت و زندانی شد. پس از تظاهرات ۱۵ خرداد، او به مشهد منتقل گردید و به مدت ۱۰ روز در بازداشت بود.

در دی ۱۳۴۲، او در سفر به زاهدان مجدداً بازداشت شد و در تهران زندانی گردید. در سال‌های بعد، در کنار فعالیت‌های سیاسی، گروهی مخفی برای مبارزه با رژیم تشکیل داد و در سال ۱۳۴۵، توسط ساواک کشف شد. در این دوران، فعالیت‌هایی مانند ترجمه کتاب، امامت مسجد و برگزاری جلسات تفسیر و ایدئولوژی انجام می‌داد، اما در سال‌های ۱۳۵۰–۱۳۵۳ چندین بار بازداشت و در زندان‌های مختلف از جمله کمیته مشترک ضدخرابکاری نگهداری شد.

ساواک خانه و فعالیت‌های او را تفتیش و ضبط کرد. پس از آزادی، به فعالیت‌های سیاسی و تبلیغی ادامه داد و درباره فعالیت‌های مسلحانه و مبارزه فکری هشدارهای جدی داد. در نهایت، او در این سال‌ها تلاش کرد تا با برگزاری جلسات و کلاس‌های مخفی، بر مبارزه و تبیین ایدئولوژی اسلامی تمرکز کند.

در اواخر سال ۱۳۵۶، نیروهای امنیتی رژیم پهلوی سید علی خامنه‌ای را بازداشت و برای سه سال به ایرانشهر تبعید کردند؛ همچنین از خروج او برای زیارت عتبات جلوگیری شد. در اوج مبارزات انقلاب ۱۳۵۷، پس از آزادی، او به مشهد بازگشت و فعالیت‌های انقلابی خود را در مسجد آل رسول و دیگر مکان‌ها ادامه داد. پس از کشتار یزد، او نامه‌ای اعتراض‌آمیز منتشر کرد و در تیر ۱۳۵۷، به‌خاطر اعتراض طلاب به تبعید، توسط نیروهای امنیتی سرکوب شد.

او پس از تبعید به جیرفت، در همان سال در شهریور به کهنوج منتقل شد و فعالیت‌هایش را ادامه داد. در مهر ۱۳۵۷، به مشهد بازگشت و با سخنرانی‌های افشاگرانه و نقش‌آفرینی در تظاهرات، به جنبش انقلابی کمک کرد. با ورود امام خمینی به فرانسه، او خواستار بازگشت او شد و در تظاهرات و اعتراضات مشهد مشارکت داشت.

در دی ۱۳۵۷، به همراه دیگر مبارزان در تظاهرات و فعالیت‌های ضد حکومتی فعال بود و در عاشورای آن سال، خطبه‌هایی بر ضد رژیم ایراد کرد. پس از پیروزی، به تهران منتقل شد و در کمیته تبلیغات و شورای انقلاب نقش مهمی در هدایت انقلاب ایفا کرد و در تحصن‌ها و اعلامیه‌نویسی فعالیت داشت.

در ۲۳ دی ۱۳۵۷، روح‌الله خمینی شورای انقلاب اسلامی را بنیان نهاد و روز بعد، شاه از کشور خارج شد. پس از این واقعه و شکست دولت شاپور بختیار، خمینی در ۱۲ بهمن همان سال از فرانسه به ایران بازگشت. با اعلام بی‌طرفی ارتش در ۱۵ بهمن، دولت موقت به ریاست مهدی بازرگان تشکیل گردید. در نهایت، در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷، انقلاب اسلامی ایران با پیروزی نهایی پایان یافت.

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن ۱۳۵۷، سید علی خامنه‌ای به سرعت در نقش‌های کلیدی منصوب شد. او عضو شورای انقلاب اسلامی بود، و در همان سال به عنوان نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی دوره اول انتخاب شد. در سال ۱۳۵۹، او امام جمعه موقت تهران شد و نقش نماینده امام در شورای عالی دفاع را ایفا کرد.

در سال ۱۳۶۰، او به عنوان رئیس‌جمهور ایران برگزیده شد و این سمت را تا سال ۱۳۶۸ حفظ کرد؛ او دومین رئیس‌جمهور پس از ابوالحسن بنی‌صدر محسوب می‌شود. همچنین، او تا انحلال حزب جمهوری اسلامی، عضو آن باقی ماند.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷، آیت‌الله خامنه‌ای فورا در مناصب مهمی منصوب گردید. او عضو شورای انقلاب، امام جمعه موقت تهران، نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی و یکی از چهره‌های کلیدی در شکل‌گیری ساختار جدید نظام جمهوری اسلامی بود. نقش او در هدایت سیاسی، فرهنگی و نظامی انقلاب بسیار تاثیرگذار بود و در تثبیت پایه‌های نظام جدید نقش اساسی ایفا کرد.

دیدگاه‌های اقتصادی خامنه‌ای

دیدگاه‌های نظامی خامنه‌ای

در ابتدای انقلاب، سید علی خامنه‌ای با عضویت در شورای انقلاب نقش مهم و تاثیرگذاری در روند تحولات کشور ایفا کرد. این شورا، که به دستور و بر اساس فرمان امام خمینی (ره) در آبان ماه سال ۱۳۵۷ تشکیل شد، در تاریخ ۲۲ دی‌ماه همان سال رسماً فعالیت خود را آغاز نمود.

در دی‌ماه، آیت‌الله خامنه‌ای با پیشنهاد مرتضی مطهری وارد شورای انقلاب شد و در تصمیم‌گیری‌های حساس و کلیدی، مانند مذاکرات با مقامات داخلی و خارجی، نقش مهمی ایفا نمود. او در تمام مدت فعالیت شورا به عنوان عضو ثابت باقی ماند و در تیرماه ۱۳۵۸، به معاونت امور انقلاب در وزارت دفاع منصوب گردید. علاوه بر این، ایشان عضویت در کمیسیون وزرای امنیتی، مدیریت مرکز اسناد و سرپرستی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را بر عهده داشت.

آیت‌الله خامنه‌ای از ۲۴ دی‌ماه ۱۳۵۸ به عنوان امام جمعه تهران منصوب گردید و در طول بیش از چهار دهه، بیش از ۲۴۰ نماز جمعه برگزار کرده است. دوره اول امامت وی، از دی‌ماه ۱۳۵۸ تا تیرماه ۱۳۶۰، بود که به دلیل ترور، این سمت را موقتاً عهده‌دار شد.

پس از ترور، دوره دوم امامت آغاز شد و تا زمان تعیین رهبر جدید ادامه داشت، که در نماز جمعه اسفند ۱۳۶۳، بمب‌گذاری انجام شد و منجر به کشته شدن ۱۴ نفر و زخمی شدن ۸۸ تن گردید. دوره سوم، از زمان آغاز رهبری ایشان است و تاکنون ادامه دارد، که پس از وقفه‌ای به خاطر حوادث بهمن ۱۳۹۰، نخستین نماز جمعه پس از آن در خرداد ۱۳۹۸ برگزار شد.

در ۶ تیر ۱۳۶۰، هنگام ایراد سخنرانی در مسجد ابوذر تهران، انفجاری رخ داد و منجر به آسیب جدی به دست راست آیت‌الله خامنه‌ای شد. این ترور، که توسط سازمان مجاهدین خلق برنامه‌ریزی و اجرا شد، پس از بهبود یافتن، وی به فعالیت‌های سیاسی خود ادامه داد و این حادثه، نقش مهمی در محبوبیت روزافزون او در میان نیروهای انقلابی ایفا کرد.

در حین سخنرانی در مجلس شورای اسلامی، آیت‌الله خامنه‌ای هدف ترور قرار گرفت. این حمله، که بمب‌گذاری در ضبط صوت جاسازی شده بود، در زمانی صورت گرفت که تنها یک هفته از عزل بنی‌صدر می‌گذشت و چند روز پس از آن، انفجار در حزب جمهوری اسلامی اتفاق افتاد که منجر به کشته شدن چندین عضو این حزب شد.

بمب، که در نزدیکی قلب او قرار داشت، هنگام انفجار، او را مجروح و بیهوش کرد. وی بلافاصله به بیمارستان منتقل شد و دست راستش از کار افتاد. برخی منابع و تحلیل‌گران، سازمان مجاهدین خلق یا گروه فرقان را مسئول این عملیات تروریستی دانسته‌اند.

در خرداد ۱۳۶۸، پس از وفات امام خمینی، مجلس خبرگان رهبری آیت‌الله خامنه‌ای را به عنوان رهبر جدید جمهوری اسلامی ایران انتخاب کرد. در دوران رهبری او، نظام جمهوری اسلامی شاهد تغییرات و تحولات عمده در حوزه‌های نظامی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی بود.

سیاست‌های کلان و راهبردی نظام، شامل مقاومت در مقابل سیاست‌ها و فشارهای غرب، توسعه نفوذ و منطقه‌ای، برنامه هسته‌ای و اجرای سیاست اقتصاد مقاومتی، از رویکردهای اصلی و مهم دوران رهبری ایشان محسوب می‌شوند.

در دوره ریاست‌جمهوری خامنه‌ای، ساختار نهاد ریاست‌جمهوری کم‌توجه و ناقص بود؛ لذا وی اقدام به تشکیل دفتر و کارگروه‌های مشورتی متعدد کرد. در سال ۱۳۶۵، قانون اختیارات رئیس‌جمهور تصویب شد که وظایف او را مشخص‌تر ساخت. در برخی موارد، او با نخست‌وزیر وقت، موسوی، در مسائل اقتصادی و وزرا اختلاف نظر داشت. پس از پایان جنگ، تمرکز فعالیت‌های وی بر مذاکرات خارجی و مدیریت جنگ بود و او به عنوان رئیس شورای عالی پشتیبانی جنگ فعالیت می‌نمود.

در عرصه سیاست خارجی، سفرهای متعددی به کشورهای منطقه و سازمان‌های بین‌المللی انجام داد و در مجمع عمومی سازمان ملل سخنرانی‌هایی ایراد کرد. همچنین، در حمایت از گروه‌های شیعی و مبارزان اسلامی فعال بود و در سفرهای استانی با مردم دیدار می‌کرد تا مسائل اقتصادی و امنیتی را پیگیری کند. به طور کلی، دوران او همزمان با توسعه سیاست داخلی و خارجی، مدیریت بحران‌های جنگ و امنیت، و تقویت جایگاه نظام جمهوری اسلامی بود.

در ۸ شهریور ۱۳۶۲، بر اساس حکم امام خمینی (ره)، خامنه‌ای اولین ترمیم اساسی در ستاد انقلاب فرهنگی را انجام داد. در این اصلاحات، مسئولانی نظیر نخست‌وزیر، وزرای فرهنگ، آموزش عالی و ارشاد اسلامی، همراه با دو دانشجو، به مجموعه افزوده شدند.

پس از بازگشایی دانشگاه‌ها و توسعه فعالیت‌های فرهنگی، در آذر ۱۳۶۳، دومین ترمیم صورت گرفت و ساختار ستاد تغییر نام داد و به شورای عالی انقلاب فرهنگی تبدیل شد، و رئیس‌جمهور به عنوان رئیس شورا تعیین گردید. در سال ۱۳۷۵، در دوران رهبری خامنه‌ای، سومین دوره شورای انقلاب فرهنگی تشکیل شد و وی اعضای جدید آن را منصوب و بر اهمیت وظایف و نقش‌های این شورا تأکید کرد.

در سال ۱۳۶۶، پس از بروز اختلاف نظر بین مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان در مورد تصویب لوایح، امام خمینی در ۱۷ بهمن، با تشکیل مجمع تشخیص مصلحت نظام موافقت کرد. در این میان، خامنه‌ای به عنوان اولین رئیس این مجمع منصوب شد و این سمت را تا پایان دوران ریاست‌جمهوری خود حفظ کرد.

مرجعیت سید علی خامنه‌ای 

قبل از وفات امام خمینی (ره)، حسینعلی منتظری به عنوان جانشین ایشان تعیین شده بود، اما در ۶ فروردین ۱۳۶۸، امام خمینی او را عزل کرد و منتظری پس از آن استعفا داد. پس از درگذشت امام، مجلس خبرگان رهبری در تاریخ ۱۴ خرداد ۱۳۶۸، آیت‌الله خامنه‌ای، که در آن زمان رئیس‌جمهور بود، به عنوان رهبر موقت جمهوری اسلامی ایران انتخاب کرد.

این تصمیم، یکی از رویدادهای مهم و تأثیرگذار در تاریخ جمهوری اسلامی است، چرا که در برهه‌ای حساس و پرتنش، با نبود جانشین مشخص برای امام و در شرایط جنگ با عراق و فشارهای بین‌المللی، اتخاذ شد و نقش حیاتی در تثبیت نظام داشت.

پس از فوت امام خمینی (ره)، در تاریخ ۱۴ خرداد ۱۳۶۸، مجلس خبرگان رهبری جلسه‌ای فوق‌العاده برگزار کرد و پس از بحث و رأی‌گیری، با اکثریت قاطع، استعفای حسینعلی منتظری را تأیید نمود. در موضوع جانشینی امام، گزینه‌هایی مانند انتخاب مرجع تقلید یا تشکیل رهبری شورایی مطرح شد، اما به توافق نرسیدند.

نام سید علی خامنه‌ای برای رهبری فردی مطرح شد و آقای هاشمی رفسنجانی درباره صلاحیت وی اظهار نظر کرد. در نهایت، ۶۰ نفر از ۷۴ عضو مجلس خبرگان، با وجود مخالفت خامنه‌ای، او را به عنوان رهبر موقت نظام انتخاب کردند. پس از اصلاح قانون اساسی و برگزاری همه‌پرسی، مجلس خبرگان در رأی‌گیری نهایی، خامنه‌ای را به عنوان رهبر دائم نظام جمهوری اسلامی برگزید.

در دوران رهبری خامنه‌ای، تمرکز بر تقویت نهادهای نظامی، به‌ویژه سپاه پاسداران، از اهمیت بالایی برخوردار شد. وی توسعه نفوذ منطقه‌ای ایران و محور مقاومت را از سیاست‌های اصلی خود قرار داد و تأکید بر استقلال سیاسی و اقتصادی از غرب را سرلوحه اقدامات خود ساخت. در مقابل تحریم‌های گسترده آمریکا و غرب، استراتژی‌های مقاومت و مقابله پیگیری شد.

همچنین، حمایت از فناوری هسته‌ای به عنوان یکی از سیاست‌های کلان در حوزه علم و فناوری، مورد تأکید قرار گرفت. در عرصه فرهنگی، خامنه‌ای فضای فرهنگی کشور را با رویکرد “انقلاب فرهنگی” مدیریت و هدایت کرد تا ارزش‌ها و آرمان‌های انقلابی حفظ و تقویت شود.

آیت‌الله خامنه‌ای در زمینه‌های دین، فرهنگ و مسائل اجتماعی، آثار متعددی نگاشته و ترجمه‌هایی انجام داده است. از جمله آثار شناخته‌شده او می‌توان به «طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن» و «پرتویی از نهج‌البلاغه» اشاره کرد.

علاوه بر تألیف، او ترجمه‌هایی از متون عربی را به زبان فارسی بر عهده داشته است. خامنه‌ای همواره بر نقش مهم فرهنگ در سیاست تأکید کرده و بر این باور است که فرهنگ پایه و اساس سیاست‌های کشور است و باید در آن تقویت و ترویج شود.

آیت‌الله خامنه‌ای در حوزه تألیف و ترجمه آثار دینی و فرهنگی فعالیت‌های گسترده‌ای داشته است. از جمله آثار تألیفی او می‌توان به «طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن»، «پرتویی از نهج‌البلاغه» و «در محضر قرآن» اشاره کرد. در عرصه ترجمه، او کتاب‌هایی مانند «المستقبل لهذا الدین» اثر سید قطب و «صلح امام حسن (ع)» اثر شیخ راضی آل‌یاسین را ترجمه کرده است. این آثار نشان‌دهنده تمرکز وی بر اهمیت دین، فرهنگ و نقش آن در سیاست و جامعه است.

عکس سید علی خامنه‌ای

از زمان حضور در مشهد، آیت‌الله خامنه‌ای به تدریس در حوزه‌های علمیه مشغول بود. او در ابتدا در سطوح عالی فقه، مانند رسائل، مکاسب و کفایه، تدریس می‌کرد و پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در دورهٔ ریاست‌جمهوری نیز به تدریس تفسیر قرآن ادامه داد.

از سال ۱۳۶۹، او تدریس خارج فقه را آغاز کرد و تاکنون مباحثی از قبیل جهاد، قصاص و مکاسب محرمه را تدریس کرده است. کلاس‌های او معمولاً حدود ۵۰۰ نفر شرکت‌کننده دارند و از مراکز مهم تعلیم و تربیت در حوزه علمیه به شمار می‌آیند.

آیت‌الله خامنه‌ای علاقه‌مند به ادبیات و شعر است و در دوران کودکی با سبک‌های ادبی مختلف آشنا شد. وی به تداوم مطالعه رمان‌ها و آثار ادبی جهانی ادامه داد و بر اهمیت حفظ زبان فارسی تأکید دارد، زیرا این زبان توانسته فرهنگ، دین و تمدن ملل را منتقل کند. در سال ۱۳۹۸، نگرانی خود را درباره رو به زوال رفتن زبان فارسی ابراز کرد و از سازمان صداوسیما خواست که در برنامه‌های خود از ترویج لغات خارجی خودداری کند.

در شهر مشهد، خامنه‌ای در انجمن‌های ادبی مانند انجمن فردوسی و فرخ عضویت داشت و اشعاری سروده است. او دفترچه‌ای به نام «سفینه غزل» داشت که در آن اشعار نو می‌نوشت. این دفتر شعر در دورهٔ حکومت ساواک مصادره شد و پس از آن به او برگردانده نشد. تخلص وی در اشعار «امین» است. نمونه‌ای از شعر او نیز آورده شده است.

دیدار شاعران با آیت‌الله خامنه‌ای، که در دوران ریاست‌جمهوری آغاز و در دوران رهبری ادامه یافته است، سنتی قدیمی است که هر سال در نیمه رمضان برگزار می‌شود. برخی معتقدند این جلسات بیشتر حالت دستوری و یک‌طرفه دارد و شاعران صرفاً اوامر او را اجرا می‌کنند.

در این نشست‌ها، آثار متعددی از شاعران ایرانی و خارجی، از جمله شاعران افغانستان، تاجیکستان، پاکستان، آذربایجان، عراق، هند، اوکراین و ترکیه، قرائت شده است. شاعران خارجی اشعار خود را به زبان خود و دیگران به زبان فارسی خوانده‌اند.

ثروت سید علی خامنه‌ای

براساس شاخص‌های مردم‌سالاری که توسط مجله اکونومیست منتشر می‌شود، حکومت خامنه‌ای یک رژیم اقتدارگرا است. در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۸، او به ترتیب در رتبه‌های هجدهم و هفدهمین فرد قدرتمند جهان قرار گرفت. دیدگاه منطقی و عمل‌گرایانه او، او را از بسیاری دیگر از رهبران ایران متمایز کرده است. با این حال، منتقدان بر این باورند که خامنه‌ای خود را عقل کل می‌پندارد و قادر به یادگیری از خطاهای گذشته نیست.

کریم سجادپور و دیگر تحلیل‌گران او، او را قدرتمندترین رهبر در خاورمیانه می‌نامند و بر این باورند که قدرت او از طریق نهادهای وفادارش پنهان می‌شود. او در فهرست درندگان آزادی رسانه‌ها قرار دارد و در سال ۲۰۰۰، به عنوان یکی از ده دشمن اصلی آزادی بیان شناخته شد.

براساس قانون اساسی جمهوری اسلامی، اختیارات بی‌حد و حصر رهبر تأیید شده است، و دیوید والچنسکی او را در رتبه نهمین دیکتاتور زنده جهان قرار داده است. همچنین، در فوریه ۲۰۲۴، شرکت متا حساب‌های او را به دلیل نقض قواعد مربوط به ترویج سازمان‌ها و افراد خطرناک مسدود کرد.

در دوره رهبری خامنه‌ای، سیاست داخلی کشور با برگزاری پنجمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری و همه‌پرسی اصلاح قانون اساسی آغاز شد. او روابط متفاوتی با رؤسای‌جمهور مختلف، مانند هاشمی رفسنجانی، خاتمی و احمدی‌نژاد، داشته است؛ در حالی که روابط او با رفسنجانی خوب بود، در زمان احمدی‌نژاد روابط تیره‌تر شد.

در دوران حسن روحانی، مذاکرات هسته‌ای و برجام انجام گرفت، اما پس از خروج آمریکا از برجام، خامنه‌ای او را مورد انتقاد قرار داد. او در حوزه سلامت، ممنوعیت واردات واکسن کرونا را اعلام کرد و بر تولید واکسن داخلی تأکید داشت. همچنین، او سیاست‌های اقتصادی و علمی، از جمله حمایت از تحقیقات سلول‌های بنیادی، را ترویج کرد.

در سیاست خارجی، خامنه‌ای اصول اصلی را شامل دفاع از حقوق مسلمانان و مبارزه با استثمار و استعمار می‌داند. او از مقاومت در منطقه حمایت می‌کند و سیاست منطقه‌ای ایران را در مقابل سیاست‌های آمریکا قرار می‌دهد. وی مواضع قوی علیه مداخلات عربستان سعودی اتخاذ کرده و از محور مقاومت در سوریه حمایت می‌نماید. همچنین، آزار مسلمانان روهینگیا را محکوم کرده و بر حمایت از مقاومت و ملت سوریه در سیاست منطقه‌ای تأکید دارد.