تاریخچه حضور ایران در جام جهانی

آغاز تلاش‌های ایران برای حضور در جام جهانی فوتبال به سال ۱۹۷۴ برمی‌گردد. در این نوشته وب سایت بایرن مونیخ مارا همراهی کنید.

ایران در جام جهانی فوتبال

آغاز تلاش‌های ایران برای راهیابی به جام جهانی فوتبال به سال ۱۹۷۴ بازمی‌گردد؛ زمانی که این رقابت‌ها رسماً با نام «جام جهانی فیفا» شناخته شد. دلیل این تغییر آن بود که جام ژول ریمه در سال ۱۹۷۰ به‌طور دائمی به تیم ملی برزیل سپرده شد و از چرخه رقابت‌ها کنار رفت.

در بازه ۴۸ ساله‌ای که تاکنون گذشته، ۱۳ دوره از جام جهانی برگزار شده و ایران در ۱۱ مورد آن نام‌نویسی کرده است. از این میان، شش بار توانسته به مرحله نهایی راه پیدا کند و پنج بار نیز از رسیدن به این افتخار بازمانده است.

هر یک از این مسیرها پر از خاطرات، هیجان‌ها و روایت‌های ویژه بوده‌اند. تمرکز ما در این روایت اما بر صعودهای ایران به مرحله نهایی و ماجراهای مربوط به آن‌ها قرار دارد.

ایران در جام جهانی

طبق اخبار بایرن مونیخ ملی‌پوشان ایران توانسته‌اند پنج بار به بزرگ‌ترین رویداد فوتبالی جهان راه یابند. این پنج دوره شامل جام جهانی ۱۹۷۸ در کشور آرژانتین، ۱۹۹۸ در فرانسه، ۲۰۰۶ در آلمان، ۲۰۱۴ در برزیل و ۲۰۱۸ در روسیه است. در ادامه، تمرکز بر بررسی عملکرد ایران در همین دوره‌ها خواهد بود تا مشخص شود تیم ملی چه نتایجی به دست آورده است.

ایران در جام جهانی 1978

بازی های ایران در جام جهانی 1978

در جام جهانی ۱۹۷۸، ایران که به «ابرقدرت بی‌تجربه» معروف شده بود، برای نخستین بار پا به این رقابت‌ها گذاشت. ناکامی در پلی‌آف ۱۹۷۴ تجربه‌ای سخت اما آموزنده بود و همین تجربه به تیم ملی کمک کرد تا در این دوره با اقتدار بلیت سفر به آرژانتین را کسب کند.

آن زمان رقابت‌ها تنها با حضور ۱۶ تیم برگزار می‌شد و سهمیه آسیا و اقیانوسیه به یک تیم محدود بود. فاصله کیفی فوتبال ایران با سایر تیم‌های آسیایی چنان چشمگیر شده بود که هدف اصلی، رقابت با قدرت‌های جهانی محسوب می‌شد.

ایران، که قهرمان سه دوره پیاپی جام ملت‌های آسیا و فاتح بازی‌های آسیایی بود و سابقه دو حضور پیاپی در المپیک را داشت، در مراحل مقدماتی جام جهانی به‌گونه‌ای ظاهر شد که حتی بدون نیاز به نتیجه دیدار پایانی، صعودش قطعی گردید.

گل های ایران در جام جهانی 1978

در مرحله نهایی، ایران در گروهی سخت با هلند، اسکاتلند و پرو روبه‌رو شد. کم‌تجربگی بازیکنان در برابر چهره‌های بزرگ فوتبال دنیا به‌وضوح نمایان بود و همین موضوع بر اعتمادبه‌نفس آن‌ها تأثیر گذاشت.

در دیدار نخست مقابل هلند، نایب‌قهرمان دوره گذشته، ایران ۳–۰ شکست خورد. در مسابقه دوم برابر اسکاتلند، بازی با تساوی ۱–۱ پایان یافت و جالب اینکه هر دو گل این دیدار را بازیکنان ایرانی به ثمر رساندند.

بازی ایران در جام جهانی 1978

بازی سوم ایران برابر پرو برگزار شد؛ دیداری که ملی‌پوشان با نیت حمله و امید به صعود به زمین رفتند. با این حال، نتیجه مطلوب حاصل نشد و ایران با شکست سنگین ۴–۱ زمین را ترک کرد. کوبیاس، ستاره مطرح پرو، در این دیدار عملکردی درخشان داشت و بیش از پیش به شهرت جهانی رسید.

در مجموع این اولین حضور ایران در جام جهانی تنها با یک امتیاز به پایان رسید. شاگردان ایران ۸ بار دروازه خود را بازشده دیدند که سه گل از روی ضربات پنالتی بود و یک بار نیز بازیکن ایرانی به اشتباه دروازه خود را باز کرد. با این وجود، حسن روشن و ایرج دانایی‌فر موفق شدند دو گل تاریخی برای ایران به ثبت برسانند.

ایران در جام جهانی 1998

بازی های ایران در جام جهانی 1998

بیست سال بعد از حضور نخست ایران در جام جهانی، تیم ملی نسل طلایی پس از انقلاب توانست دوباره راهی این رقابت‌ها شود. این صعود، با شرایطی دراماتیک و فراموش‌نشدنی رقم خورد و برای همیشه در خاطره فوتبال ایران ماندگار شد.

ایران در مرحله اول مقدماتی با اقتدار ظاهر شد و رکوردهایی جهانی به جا گذاشت. در مرحله دوم، با امتیازاتی که کسب کرده بود، تنها کافی بود در سه دیدار پایانی حداقل دو امتیاز بگیرد؛ اما دو شکست غیرمنتظره همه چیز را تغییر داد و با یک تساوی در آخرین مسابقه، تیم ملی مجبور شد از مسیر پلی‌آف کار خود را دنبال کند.

گل های ایران در جام جهانی 1998

در پلی‌آف نخست برابر ژاپن شکست خوردیم و از صعود مستقیم بازماندیم، اما در تقابل با استرالیا شگفتی آفریدیم. دیدار برگشت در ملبورن به معجزه‌ای تاریخی بدل شد؛ ایران با بازگشتی تماشایی به مرحله پلی‌آف بین‌قاره‌ای صعود کرد و در نهایت سهمیه جام جهانی را به دست آورد.

در مرحله گروهی رقابت‌ها، ایران با آلمان، یوگسلاوی و آمریکا هم‌گروه شد. مسابقه برابر آمریکا، با توجه به حساسیت‌های سیاسی، پیش از آغاز رقابت‌ها به «بازی قرن» شهرت یافت. برای ایرانی‌ها، پیروزی در این دیدار به اندازه قهرمانی ارزش داشت و همین تمرکز خاص، بر عملکرد تیم در دیگر مسابقات تأثیر گذاشت.

بازیکنان ایران در جام جهانی 1998

پیش از شروع جام جهانی فرانسه، تیم ملی ایران دچار تغییرات غیرمنتظره شد. ایویچ از سرمربیگری برکنار گردید و جلال طالبی، مربی ایرانی–آمریکایی، جانشین او شد. جالب اینکه سال‌ها پیش از آن نیز حشمت مهاجرانی، سرمربی اسبق تیم ملی، پاسپورت آمریکایی گرفته بود. این بار طالبی مأمور هدایت ایران در بزرگ‌ترین آوردگاه فوتبال شد.

در اولین دیدار، ایران برابر یوگسلاوی قرار گرفت و در نهایت با یک گل مغلوب شد. اما در دومین بازی، که از قبل عنوان «بازی قرن» به خود گرفته بود، تیم ملی شگفتی آفرید. گل تماشایی حمید استیلی و ضربه نهایی مهدی مهدوی‌کیا، پیروزی ۲–۱ مقابل آمریکا را رقم زدند. این برد، اولین پیروزی تاریخ ایران در جام‌های جهانی بود و جشن بزرگی در ایران به پا کرد.

با این حال، مسئولان تیم پس از این برد تاریخی عملاً مسابقات را تمام‌شده تلقی کردند. بلیت بازگشت به تهران رزرو شد و مراسم استقبال برنامه‌ریزی گردید؛ در حالی که اگر ایران می‌توانست از آلمان یک تساوی بگیرد، به مرحله حذفی صعود می‌کرد.

لباس ایران در جام جهانی 1998

در دیدار سوم، ایران با نتیجه ۲–۰ به آلمان قدرتمند باخت. کارنامه نهایی ایران یک برد، دو شکست، دو گل زده و چهار گل خورده بود. این آمار نسبت به اولین حضور ایران در ۱۹۷۸، نشانه‌ای از پیشرفت تیم ملی به شمار می‌رفت.

بازگشت ایران به جام جهانی پس از دو دهه انتظار، همراه با حماسه ملبورن، سبب شد تیم ملی به‌عنوان یکی از چهار نماینده آسیا در کنار ژاپن، عربستان و کره‌جنوبی در فرانسه حضور یابد.

ترکیب ایران در جام جهانی 1998

تیم ملی ایران در جام جهانی فرانسه ۱۹۹۸ با تیم‌های قدرتمندی چون آلمان، یوگسلاوی و آمریکا هم‌گروه شد. قرعه‌ای سخت اما سرشار از لحظات فراموش‌نشدنی برای فوتبال ایران.

در نخستین دیدار برابر یوگسلاوی، با وجود نمایش خوب و مهار یکی از بهترین ضربات آزاد میهایلوویچ، نتیجه به سود حریف رقم خورد. سپس نوبت به مسابقه‌ای رسید که به‌عنوان «بازی قرن» شناخته شد؛ ایران با گل‌های استیلی و مهدوی‌کیا آمریکا را ۲–۱ مغلوب کرد و تاریخ‌ساز شد.

سرمربی ایران در جام جهانی 1998

در آخرین دیدار برابر آلمان، تجربه و انسجام تیم حریف موجب شکست ایران شد. در نهایت، تیم ملی با دو گل زده و چهار گل خورده جام را ترک کرد، اما همان یک پیروزی برابر آمریکا ارزش نمادین بزرگی برای فوتبال و مردم ایران داشت.

ایران در جام جهانی 2006

ایران جام جهانی 2006

وقتی بلاژویچ نتوانست ایران را به جام جهانی ۲۰۰۲ ببرد، برانکو ایوانکوویچ که دستیار او بود، به‌عنوان جانشین موقت معرفی شد. اما عملکرد خوب تیم تحت هدایت برانکو و ضعف نمایش تیم با مربیگری همایون شاهرخی، سبب شد فشار افکار عمومی بازگشت ایوانکوویچ را قطعی کند.

با حضور او، تیم ملی ایران در مقدماتی جام جهانی ۲۰۰۶ با تکیه بر بازیکنان لژیونر، موفق شد به‌صورت مستقیم جواز حضور در رقابت‌ها را کسب کند. این صعود امیدهای زیادی را در میان مردم زنده کرد.

ایران و پرتغال در جام جهانی 2006

اما با تغییر دولت، فضای فوتبال ایران دستخوش اختلافات مدیریتی شد. کشمکش میان رئیس سازمان تربیت بدنی و رئیس فدراسیون فوتبال به شکاف‌های عمیقی انجامید که به رختکن تیم ملی هم کشیده شد. در زمین، بازیکنان قدیمی مقابل ستاره‌های اروپایی ایستادند و نتیجه این تنش‌ها چیزی جز تضعیف همبستگی تیم نبود.

هرچند مصدومیت برخی بازیکنان نیز بر عملکرد تیم سایه انداخت، اما نقش اختلافات داخلی به‌مراتب پررنگ‌تر بود و در نهایت موجب شد ایران نتواند از استعدادهای موجود به بهترین شکل استفاده کند.

ایران مکزیک جام جهانی 2006

در نخستین دیدار جام جهانی ۲۰۰۶، تیم ملی ایران برابر مکزیک قرار گرفت و با نتیجه ۳–۱ شکست خورد. تنها گل ایران را یحیی گل‌محمدی وارد دروازه کرد.

در دومین مسابقه، اتفاقی بحث‌برانگیز رخ داد؛ پس از تعویض، گل‌محمدی از دادن بازوبند کاپیتانی به مهدوی‌کیا خودداری کرد. همان دیدار، علی دایی نیمکت‌نشین شد و ایران با دو گل دکو و کریستیانو رونالدو مغلوب پرتغال شد.

دیدار پایانی ایران برابر آنگولا تشریفاتی بود و نتیجه مساوی ۱–۱ رقم خورد. سهراب بختیاری‌زاده تک گل ایران را زد. به این ترتیب، تیم ملی در مجموع سه دیدار، تنها یک امتیاز به دست آورد و از رقابت‌ها کنار رفت.

ایران آنگولا جام جهانی 2006

در پایان همین رقابت‌ها در خاک آلمان، رئیس فدراسیون و برانکو ایوانکوویچ از تیم ملی جدا شدند. همچنین، علی دایی نیز در بازگشت، با تصمیمی غیرمنصفانه و دور از شأن حرفه‌ای، برای همیشه از تیم ملی کنار گذاشته شد؛ اقدامی که با جایگاه افسانه‌ای او در فوتبال ایران تناسب نداشت.

ایران جام جهانی 2014

ایران در جام جهانی 2014

در مرحله مقدماتی جام جهانی ۲۰۱۴، شرایط به گونه‌ای بود که ایران باید از سه دیدار پایانی خود حداقل هفت امتیاز کسب می‌کرد. بسیاری از کارشناسان امید چندانی به موفقیت تیم ملی و سرمربی پرتغالی آن، کارلوس کی‌روش، نداشتند.

در این برهه حساس، خداحافظی مهدی رحمتی ضربه بزرگی به تیم وارد کرد. اما کی‌روش توانست با ایجاد روحیه جمعی و تقویت غرور بازیکنان، تیمی یکدست و منسجم بسازد. ایران در این مقطع دیگر متکی به یک بازیکن خاص نبود و هم در فاز دفاعی و هم هجومی نمایش گروهی درخشانی داشت.

ایران بوسنی جام جهانی 2014

نتیجه این تغییر نگرش، سه پیروزی پیاپی و کسب ۹ امتیاز طلایی بود که ایران را به عنوان صدرنشین گروه راهی برزیل کرد. در مرحله نهایی هم عملکردی شجاعانه به نمایش گذاشت و در دیدار مقابل آرژانتین، تا واپسین دقایق شکست‌ناپذیر باقی ماند؛ مسابقه‌ای که تنها یک لحظه نبوغ لیونل مسی، تفاوت را رقم زد.

ایران جام جهانی 2014 برزیل

گروه ایران در جام جهانی ۲۰۱۴ متشکل از آرژانتین، نیجریه و بوسنی بود. شاگردان کارلوس کی‌روش در نخستین دیدار برابر نیجریه با تساوی بدون گل به کار خود پایان دادند و با یک امتیاز شروع امیدوارکننده‌ای داشتند.

در دومین دیدار، ایران مقابل آرژانتین قرار گرفت؛ تیمی پرستاره با رهبری مسی. نمایش ایران در این دیدار آن‌قدر چشمگیر بود که تا لحظات پایانی امید به کسب امتیاز وجود داشت. اما در نهایت، ضربه فنی لیونل مسی ورق را برگرداند. با این حال، هواداران ایرانی در سراسر کشور با شادی از عملکرد تیم ملی استقبال کردند.

ایران در جام جهانی 2014 برزیل

بازی سوم در برابر بوسنی تعیین‌کننده بود. ایران برای صعود به پیروزی نیاز داشت، اما تجربه ژکو و هم‌تیمی‌هایش در سطح باشگاه‌های اروپا، ایران را دچار مشکل کرد.

نتیجه نهایی ۳–۱ به سود بوسنی بود و تک گل ایران توسط رضا قوچان‌نژاد، همان ستاره صعود به برزیل، زده شد. در پایان، ایران با یک امتیاز و چهار گل خورده از جام کنار رفت.

فوتبال ایران جام جهانی2014

انتصاب کارلوس کی‌روش به‌عنوان سرمربی تیم ملی ایران، امیدها برای صعود به جام جهانی را زنده کرد. با وجود شکست‌های تلخ مقابل لبنان و ازبکستان، ایران توانست در آخرین دیدار مقدماتی با گل رضا قوچان‌نژاد در سئول، صعود خود را جشن بگیرد.

آرژانتین ایران جام جهانی2014

در جام جهانی ۲۰۱۴ برزیل، ایران در گروهی سخت با آرژانتین، نیجریه و بوسنی قرار گرفت. در نخستین مسابقه مقابل نیجریه، نتیجه بدون گل مساوی شد.

سپس در دیداری پرهیجان، ایران برابر آرژانتین تا لحظات آخر مقاومت کرد، اما ضربه مسی پیروزی را از شاگردان کی‌روش گرفت. در نهایت، شکست ۳–۱ برابر بوسنی پایان راه تیم ملی در این رقابت‌ها بود.

ایران در جام جهانی2018

ایران جام جهانی2018

صعود ایران به جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه با کارلوس کی‌روش نقطه عطفی بود، چراکه او نخستین مربی‌ای شد که توانست دو بار پیاپی ایران را به این رقابت‌ها برساند. اما دیگر حضور نمادین کافی نبود و انتظارات از تیم ملی بالاتر رفته بود.

ایران جام جهانی روسیه

در بازی نخست برابر مراکش، شاگردان کی‌روش با تمرکزی بالا توانستند حریف را متوقف کنند و در دقیقه ۹۰ با گل به خودی بوهدوز پیروز شدند؛ دومین برد تاریخ ایران در این تورنمنت.

بازی های ایران در جام جهانی روسیه

در دیدار دوم با اسپانیا، گل عزت‌اللهی که مردود اعلام شد، لحظه‌ای حساس بود که می‌توانست ورق را برگرداند.

ایران در جام جهانی2018 روسیه

بازی سوم مقابل پرتغال یکی از به‌یادماندنی‌ترین مسابقات تاریخ ایران بود. بیرانوند پنالتی رونالدو را مهار کرد و انصاری‌فرد از روی نقطه پنالتی گل زد. ایران چهار امتیاز گرفت، بهترین عملکرد تاریخ خود را ثبت کرد، اما فرصت صعود با موقعیت از دست رفته طارمی از بین رفت.

ایران در جام جهانی 2022

ایران در جام جهانی 2022 قطر

تیم ملی ایران در جام جهانی ۲۰۲۲ قطر ششمین حضور خود در این رقابت‌ها را تجربه کرد. این بار ترکیب تیم شامل بازیکنان باتجربه و نسل جدیدی از فوتبالیست‌های جوان بود و به همین دلیل، بسیاری امیدوار بودند که ایران بتواند برای نخستین بار از مرحله گروهی عبور کند.

ایران در جام جهانی قطر

اولین بازی ایران در تاریخ ۳۰ آبان ۱۴۰۱ مقابل انگلیس برگزار شد؛ مسابقه‌ای که برای شاگردان کی‌روش بسیار دشوار بود و با نتیجه ۶ بر ۲ به سود حریف پایان یافت. هر دو گل ایران در این دیدار را مهدی طارمی به ثمر رساند.

ایران آمریکا جام جهانی قطر

در دومین دیدار، ۴ آذر ۱۴۰۱، ایران برابر ولز به میدان رفت. تیم ملی در دقایق پایانی با گل‌های روزبه چشمی و رامین رضاییان به برتری رسید تا نخستین پیروزی ایران مقابل یک تیم اروپایی در تاریخ جام جهانی ثبت شود.

ایران انگلیس جام جهانی قطر

اما دیدار پایانی گروه در تاریخ ۸ آذر برابر آمریکا سرنوشت‌ساز بود. ایران تنها به یک تساوی برای صعود نیاز داشت، ولی شکست یک بر صفر مقابل آمریکا باعث شد رؤیای حضور در مرحله حذفی بار دیگر از دست برود.

⏬مقالات پیشنهادی⏬

بهترین استادیوم های جام جهانینتیجه فینال والیبال قهرمانی جهانبهترین فینال های تاریخ جام جهانی